بازاریابی شبکه ای و تفاوت های آن با شرکت های هرمی

کسب و کار: وزارت بازرگانی 13 سال پیش بازاریابی شبکه ای را قانونی اعلام کرد و با ابلاغ قوانین و مقررات فعالیت در بازاریابی شبکه ای، مرز بین این فعالیت را با فعالیت های هرمی مشخص کرد. بازاریابی شبکه ای یا «نت ورک مارکتینگ» نوعی شیوه فروش است که یک کمپانی محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه می فروشد و مشتری ها پس از خرید می توانند برای این محصولات بازاریابی کند و سود ببرند.

بیشتر افراد در برخورد با واژه «بازاریابی شبکه ای» فکر می کنند که بازاریابی شبکه ای یعنی چیزی مثل گلدکوئست، و گلدکوئست هم یعنی بازاریابی شبکه ای! علت این موضوع سابقه دیرینه ای است که ما در فرهنگ شنیداری و عمدتا بدون مطالعه خودداریم. حتما شما هم این را شنیده اید که در زمان هایی نه چندان دور، عمده کالاهایی که برای اولین بار به کشور وارد می شدند و مورد استفاده عموم قرار می گرفتند، به نوعی نام تجاری خود را بین مردم جا می انداختند که انگار تنها کالای تولید شده از آن نوع، فقط همان مارک تجاری بوده است و بس! 

مثلا وقتی مردم می خواستند بگویند که یک بخاری خریده اند  می گفتند: یک دئو ترم خریده ام، به دستمال کاغذی می گفتند کلینکس، به پودر لباسشویی می گفتند تاید، به مایع ظرفشویی می گفتند ریکا ... حال آنکه اینها صرفا نام های تجاری هستند و ده ها مارک تجاری دیگر همزمان همان نوع کالا را تولید و عرضه می کردند. 

این موضوع در موردبازاریابی شبکه ای هم صادق است که البته تاریخچه به وجود آمدن، تکامل تدریجی و توسعه آن به سال ها قبل از به وجود آمدن شرکت هایی مثل گلدکوئست و امثال آن بازمی گردد.

بیست و نهم آبان ماه سال 1387، شخصی به نام سید رضا حسینی این مقوله را به شکل بازاریابی شبکه ای مجاز، برای اولین بار در ایران به طور رسمی و به عنوان اختراع در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسمی رساند. حدود یک سال بعد، یعنی در هشتم دی ماه 1388 (28 دسامبر 2008) بازاریابی شبکه ای قانونی اعلام شد و وزارت بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، قوانین و مقررات فعالیت در بازاریابی شبکه ای و مرز بین فعالیت شبکه ای (نت ورک مارکتینگ) را با فعالیت هرمی مشخص کرد.

 این در حالی است که در اخبار جمهوری اسلامی ایران، غالبا بر غیرقانونی بودن بازاریابی هرمی تاکید می شود و مدام در رسانه ها خبرهایی مبنی بر جلوگیری از فعالیت فعالان این شغل و غیرقانونی بودن این شبکه ها منتشر می شود. 

در شهریور ماه سال 1390 بعد از دو سال تلاش و بررسی های طولانی، چند شرکت برای اولین بار در تاریخ ایران موفق به کسب مجوز بازاریابی شبکه ای از وزارت بازرگانی شدند. بازاریابی شبکه ای یا «نت ورک مارکتینگ» نوعی شیوه فروش است که در آن کمپانی ها محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه به فروش می رسانند، و مشتریان پس از خرید، در صورت تمایل می توانند محصولات کمپانی را بازاریابی و برای خود سوآفرینی کنند.

 درآمد در بازاریابی شبکه ای هم در ازای فروش مستقیم کالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه کسب می شود. یک نماینده فروش علاوه بر جذب مشتریان، آموزش نیروهای تازه وارد را در جهت جذب مشتریان برعهده دارد. بازاریابی شبکه ای در واقع هدف همه شرکت هاست (هم شرکت های دارای بازاریابی شبکه ای و هم شرکت های فاقد آن). 

اگر شما شنیدید که یک شرکت با سابقه اعلام کرده است که «در صورت معرفی یکی از دوستانتان به ما در خرید بعدی از تخفیف برخوردار شوید» این همان بازاریابی چندسطحی است. انجمن های سلامتی، آژانس های املاک، شرکت های ارتباط تلفنی و صنایع مختلف دیگر، از این روش استفاده می کنند. اغراق نکرده ایم اگر بگوییم برخی مشاغل تخصصی (پزشکان، دندانپزشکان، حسابداران) مرگ و زندگی شان به مشتریانی بستگی دارد که آنها را به دیگران معرفی می کنند. تمام این مشاغل به سادگی تلاش می کنند تا مشتریان کنونی آنها تبلیغ و بازاریابی محصولات و خدمات آنها را برای مشتریان بالقوه انجام بدهند.